Als de stooklijn van de woning onder de 60⚬C ligt kun je zonder meer de bestaande centrale verwarming behouden.
In de meeste bestaande woningen blijkt de stooklijn onder de 60⚬C te liggen. Als de stooklijn hoger ligt kun je
de stooklijn onderandere verlagen door delen van de schil van de woning te isoleren.
Het belang van de stooklijn lees je
hier.
Hoe je de stooklijn kunt meten lees je
hier.
Je kunt ook het
stappenplan volgen,
waarin een integrale aanpak om de woning te verduurzamen, inclusief het meten en verlagen van de stooklijn.
Bij de berekeningen
dimensioneert de website de warmtepomp voor je woning, waaronder ook de stooklijn.
In dit artikel lees je:
Verschillen tussen gasgestookte CV-ketels en warmtepompen.
Verschillen tussen radiator verwarming en vloerverwarming.
De stooklijn van radiatoren verlagen.
Valkuilen bij aanleg vloerverwarming.
Er zijn honderden warmtepompen van tientallen fabrikanten!
1 eerst onafhankelijk berekenen. 2 dan beste warmtepomp(en) kiezen. 3 dan geschikte installateur(s) bellen.
Bereken nu gratis binnen 5 minuten jouw hoogste besparing!
Er zijn vijf belangrijke aspecten die het onderscheid maken tussen een CV ketel en een warmtepomp.
| CV-ketel: | Kan het CV water gemakkelijk verwarmen tot 85⚬C. |
| Warmtepomp: | Moderne warmtepompen kunnen tot 60⚬C verwarmen, alhoewel er ook Hoge Temperatuur Warmtepompen zijn die tot 85⚬C gaan. |
| CV-ketel: | Kan makkelijk zeer hoge vermogens produceren tot ver boven de 30 kW. |
| Warmtepomp: | Vermogens zijn een stuk lager, de meesten liggen tussen de 5 en 15 kW. |
| CV-ketel: | Maximaal 107%. De CV ketel haalt alle warmte uit het gas. Voor ruim 90% is dat verbrandingswarmte en voor de rest condensatiewarmte. Dat laatste echter alleen als de retourtemperatuur van het CV water lager ligt dan 50⚬C. |
| Warmtepomp: | Typisch tussen de 350% en 550%. Een lucht-water warmtepomp haalt de warmte uit de buitenlucht, ook bij strenge vorst. Daarvoor gebruikt de warmtepomp stroom. Een warmtepomp is daardoor veel efficiënter dan een CV ketel. De efficiëntie neemt toe naarmate de temperatuur van het CV water afneemt. Een Hoge Temperatuur Warmtepomp op 85⚬C is daardoor veel minder efficiënt dan een normale warmtepomp op 60⚬C, maar nog altijd efficiënter dan een CV ketel. Moderne warmtepompen kunnen in het Nederlandse klimaat bij een stooklijn van 27-60⚬C een efficiëntie over een heel stookseizoen halen van 400% (SCOP = 4) en bij een stooklijn van 26-35⚬C zelfs 550% (SCOP=5.5). |
| CV-ketel: | Onafhankelijk van de buitentemperatuur. Bij -20⚬C verwarmt een CV-ketel net zo makkelijk als bij +20⚬C. |
| Warmtepomp: | Moderne lucht-water warmtepompen zijn al heel lang in gebruik in koudere landen zoals in Zweden. Ze halen daar probleemloos temperaturen tot beneden de -10⚬C, vaak tot -20⚬C. Voor het Nederlandse klimaat is er dus geen probleem. |
| CV-ketel: | Beslaat weinig plaats, maakt weinig geluid, en kan daardoor eenvoudig ingepast worden in de woning. Op die plaats moet wel een gasleiding liggen en een doorvoer naar buiten voor aan- en afvoerlucht. |
| Warmtepomp: | Een monoblock warmtepomp heeft een buitendeel (de warmtepomp) en een binnendeel (het buffervat en het boilervat) met daartussen een wat dikkere waterleiding. De compressor zit in het buitendeel en maakt geluid. Daardoor mag deze niet in de buurt van een slaapkamerraam geplaatst worden, anders moet er een geluiddempende omkasting omheen. |
Belangrijk:
Een moderne monoblock lucht-water warmtepomp kan in het Nederlandse klimaat en bij een stooklijn van
60⚬C veel efficiënter verwarmen dan een gasgestookte CV ketel. Bij nog lagere stooklijnen wordt de
warmtepomp nog efficiënter.
Er zijn honderden warmtepompen van tientallen fabrikanten!
1 eerst onafhankelijk berekenen. 2 dan beste warmtepomp(en) kiezen. 3 dan geschikte installateur(s) bellen.
Bereken nu gratis binnen 5 minuten jouw hoogste besparing!
Voor het warmte afgiftesysteem van een Centrale Verwarming in woningen wordt vaak gebruik gemaakt van radiatoren
(een vorm van Hoge Temperatuur Verwarming ofwel HTV) of vloerverwarming (een vorm van Lage Temperatuur Verwarming ofwel LTV).
Bij beiden geldt: naarmate de temperatuur van het CV water hoger wordt neemt ook het vermogen van de
verwarming toe om energie af te staan aan de ruimte.
Er zijn drie belangrijke verschillen tussen radiatoren en vloerverwarming.
| Radiatoren: | Bij aanleg is de installatie berekend om bij strenge vorst voldoende vermogen af te kunnen geven bij een temperatuur van 70⚬C van het CV water. Vaak zijn radiatoren overgedimensioneerd en/of zijn woningen gedeeltelijk na-geïsoleerd waardoor de stooklijn onder de 60⚬C of zelfs lager dan 50⚬C uitkomt. |
| Vloerverwarming: | Bij aanleg is de installatie berekend om bij strenge vorst voldoende vermogen af te kunnen geven bij een temperatuur van het CV water van 35⚬C. Door het grote oppervlak kun je met een lagere temperatuur van het CV water de woning toch comfortabel verwarmen. |
| Radiatoren: | Bij radiatoren kun je zonder problemen een temperatuur van het CV water van meer dan 70⚬C gebruiken. Alles werkt prima, er gaat niets kapot en het voelt comfortabel aan. |
| Vloerverwarming: | Vloerverwarming kan alleen werken bij lagere temperaturen van het CV water, maximaal 45⚬C. Bij hoge temperaturen zou van alles kapot kunnen gaan aan de vloer. Als je vloerverwarming combineert met radiatorverwarming moet je een voorziening treffen dat het CV water naar de vloerverwarming niet boven deze 45⚬C uitkomt. |
| Radiatoren: | Snel. Als het CV water warm is zijn ook direct de radiatoren warm. Het warme water staat namelijk direct zijn warmte af aan het metaal van de radiatoren. Radiatoren reageren dus snel als je de thermostaat hoger of lager zet. |
| Vloerverwarming: | Traag. Als je de thermostaat hoger zet moet eerst het CV water in de vloerverwarming warm worden, vervolgens moet de hele vloer warm worden om daarna pas de warmte af te staan aan de ruimte. Vloerverwarming reageert dus traag als je de thermostaat verandert. |
Belangrijk:
De stooklijn bij centrale verwarming met radiatoren ligt vaak onder de 60⚬C, waardoor deze goed en efficiënt
zijn te combineren met een moderne monoblock lucht-water warmtepomp.
Als je vloerverwarming aanlegt in slechts een deel van de woning en combineert met radiatorverwarming in het ander deel, dan bepaald de
radiatorverwarming de stooklijn en daarmee de efficiëntie van de warmtepomp. Daarmee kan de aanleg van vloerverwarming
in een deel van de woning het verbruik van de warmtepomp verhogen in plaats van verlagen. We gaan hier beneden uitgebreider op in.
En kleiner percentage van de woningen in Nederland heeft luchtverwarming. Wil je meer weten hoe je luchtverwarming kunt combineren met een warmtepomp? Lees dan dit artikel.
Er zijn honderden warmtepompen van tientallen fabrikanten!
1 eerst onafhankelijk berekenen. 2 dan beste warmtepomp(en) kiezen. 3 dan geschikte installateur(s) bellen.
Bereken nu gratis binnen 5 minuten jouw hoogste besparing!
De beste methode om de stooklijn van de centrale verwarming te verlagen is door delen van de schil van de woning te isoleren.
Als de woning minder warmte verliest, hoeft de centrale verwarming ook minder warm gestookt te worden.
Zo eenvoudig is het.
Met de komst van het aardgas kregen woningen in de jaren 60 (en daarna staandaard bij nieuwbouw) een centrale verwarming (CV), meestal met radiatoren.
Die centrale verwarming was berekend om de niet geïsoleerde woning bij zeer strenge vorst goed te kunnen verwarmen.
Veel oude woningen zijn vervolgens na-geïsoleerd met dakisolatie, vliering isolatie, spouwmuurisolatie, vloerisolatie, isolatie
in de kruipruimte en/of HR++ beglazing.
Elk van deze isolatie maatregelen heeft ervoor gezorgd dat de woning steeds minder energie verliest. Daardoor hoeft de
bestaande verwarming steeds minder hard te werken en hoeft dus ook minder hoog gestookt te worden.
De stooklijn kan dus omlaag. Als bij strenge vorst een temperatuur van het CV water van maximaal 60⚬C
nodig is kan de de bestaande verwarming prima behouden blijven en kun je gemakkelijk overstappen van een CV ketel naar een warmtepomp.
Bij nog lagere temperaturen van het CV water neemt het stroom verbruik van de warmtepomp verder af en gaat de energierekening verder omlaag.
In de praktijk blijkt bij veel (na-)geïsoleerde woningen dat bij strenge vorst
de temperatuur van het CV water onder de 55⚬C kan blijven.
Om te weten wat de stooklijn van de woning is moet je de stooklijn meten. Dat kun je goed zelf. Bij
warmtepomp berekeningen
vindt je de methode om de stooklijn te meten en berekenen.
Je kunt ook het
stappenplan volgen,
waarin een integrale aanpak om de woning te verduurzamen, inclusief het meten en verlagen van de stooklijn.
Bij de berekeningen
dimensioneert de website de warmtepomp voor je woning, waaronder ook de stooklijn.
Als uit de meting blijkt dat de stooklijn toch (ruim) boven de 60⚬C uitkomt én de woning niet verder geïsoleerd kan worden,
dan moet het vermogen van de centrale verwarming om warmte af te staan aan de woning verhoogd worden. Daarvoor zijn een aantal
minder en meer ingrijpende opties:
Minst ingrijpende opties:
* Haal eventuele begrenzing van de CV water toevoer naar de radiatoren weg.
* Zet radiator kranen helemaal open.
* Plaats radiator ventilatoren onder de radiatoren. De ventilatoren blazen de lucht langs de radiatoren, waardoor deze meer warmte afstaan.
* Verhoog de snelheid van de CV pomp.
Iets meer ingrijpende maatregelen:
* Als de toevoerleidingen naar de radiatoren te dun zijn en de snelheid van de CV pomp niet verder verhoogd kan worden,
dan moeten delen van het leidingwerk dikker worden en de CV pomp verzwaard.
* Plaats Lage Temperatuur Radiatoren. Deze hebben ingebouwde ventilatoren en een hoog vermogen bij lage temperaturen avn het CV water.
Meest ingrijpende maatregelen:
* Installeer vloerverwarming. Daar gaan we hieronder dieper op in.
Nog even terugkomen op de vraag: kan ik mijn bestaande verwarming behouden, of moet ik vloerverwarming aanleggen? In de meeste gevallen blijkt dat je de bestaande verwarming kunt behouden. Blijkt desondanks dat je de stooklijn verder moet verlagen en overweeg je vloerverwarming? Lees dan in elk geval verder.
Er zijn honderden warmtepompen van tientallen fabrikanten!
1 eerst onafhankelijk berekenen. 2 dan beste warmtepomp(en) kiezen. 3 dan geschikte installateur(s) bellen.
Bereken nu gratis binnen 5 minuten jouw hoogste besparing!
Een woning verliest zijn warmte via het dak en de muren aan de buitenlucht en via de vloer aan de grond.
De temperatuur van de grond is over een jaar heel constant, tussen de 8 en de 12⚬C. In de vroege herfst 12⚬C, in de winter
10⚬C, in de vroege lente 8⚬C en in de zomer weer 10⚬C. Gemiddeld is de temperatuur van de grond gedurende het
stookseizoen dus ongeveer 10⚬C.
Als je verwarmt met radiatoren of luchtverwarming, en de gemiddelde temperatuur in huis is 19⚬C, dan is de temperatuur van de
vloer ongeveer 18⚬C.
De verschiltemperatuur tussen de vloer (18⚬C) en de grond (10⚬C) is dan 8⚬C.
De verliezen zijn evenredig met het temperatuurverschil.
Als je verwarmt met vloerverwarming, dan is de gemiddelde temperatuur van de vloer over een heel stookseizoen ongeveer 30⚬C.
De verschiltemperatuur tussen de vloer (30⚬C) en de grond (10⚬C) is dan 20⚬C.
Je verliest met vloerverwarming ten opzichte van radiator verwarming
dus (20⚬C / 8⚬C = ) 2,5 keer zoveel warmte via de vloer naar de grond in.
Als je vloerverwarming aanlegt dan gaat dat gepaard met een 2,5 keer zo hoog verlies van energie naar de grond in vergelijking met radiator verwarming.
We hebben e.e.a. doorgerekend met een voorbeeldwoning:
* Klimaatgebied: midden van Nederland.
* Gasverbruik verwarming per jaar: 1500 m3.
* Oppervlakte van de beganegrond vloer: 60 m2.
* Beoogde warmtepomp: Nefit-Bosch Enviline Monoblock 17ET.
In onderstaande grafiek zie je het stroom verbruik van de warmtepomp bij een toenemende stooklijn.
Stooklijn 35⚬C betekent: CV water is 35⚬C bij een buiten temperatuur van -10⚬C.
Stooklijn 65⚬C betekent: CV water is 65⚬C bij een buiten temperatuur van -10⚬C.
Bij alle stooklijnen neemt bij een hogere buitentemperatuur de temperatuur van het CV water af, omdat de centrale verwarming minder
warmte hoeft af te geven aan de woning.
De grafiek laat zien dat het verbruik van de warmtepomp afneemt bij een lagere stooklijn.
In de volgende grafiek staat het extra stroomverbruik van de warmtepomp veroorzaakt door de
extra verliezen van vloerverwarming.
Deze verliezen nemen af bij toenemende isolatiewaarde van de vloer én bij afnemende temperatuur van de stooklijn.
De stooklijn wordt in deze situatie bepaald door dat deel van de centrale verwarming dat de hoogste temperatuur van het CV water nodig heeft om
de betreffende ruimte bij strenge vorst te verwarmen. Als een deel van de woning radiatoren heeft waarvan blijkt dat die een temperatuur
van het CV water van 55⚬C nodig hebben om dat deel van de woning bij -10⚬C te verwarmen, dan moet
de warmtepomp ingesteld worden op die stooklijn. Alhoewel de vloerverwarming slechts 35⚬C nodig heeft (en ook krijgt)
maakt de warmtepomp dus tóch CV water van 55⚬C. Omdat de warmtepomp daardoor minder efficiënt is, neemt het extra verbruik
toe.
In onderstaande grafiek staat het totaalverbruik van de warmtepomp, inclusief de extra verliezen die ontstaan door vloerverwarming,
bij verschillende Rc waarden van de vloer en bij 3 stooklijnen.
Configuratie [1]: als de woning radiatoren heeft en een stooklijn van 55⚬C (en dus géén vloerverwarming),
dan verbruikt de warmtepomp bijna 3400 kWu stroom.
Configuratie [2]: als de woning vloerverwarming krijgt, de vloer een Rc waarde heeft van 1 [m2K/W] en de stooklijn kan dalen van
55⚬C naar 35⚬C dan verbruikt de warmtepomp bijna 3300 kWu stroom. Dat is dus nauwelijks lager dan Configuratie-1
zonder vloerverwarming.
Configuratie [3]: als de woning vloerverwarming krijgt, de vloer een Rc waarde heeft van 1 [m2K/W] en de stooklijn blijft
55⚬C omdat andere delen van de centrale verwarming dat nog nodig hebben, dan verbruikt de warmtepomp ruim 4600 kWu stroom.
Dat is aanzienlijk hoger dan het verbruik van Configuratie-1 zonder vloerverwarming.
Configuratie [4]: als de woning vloerverwarming krijgt, de vloer een Rc waarde heeft van 5 [m2K/W] en de stooklijn kan dalen van
55⚬C naar 35⚬C dan verbruikt de warmtepomp ruim 2700 kWu stroom, dat is 700 kWu minder dan Configuratie-1
zonder vloerverwarming.
Configuratie [5]: als de woning vloerverwarming krijgt, de vloer een Rc waarde heeft van 5 [m2K/W] en de stooklijn blijft
55⚬C omdat andere delen van de centrale verwarming dat nodig hebben, dan verbruikt de warmtepomp ruim 3600 kWu stroom.
Dat is nog altijd iets hoger dan het verbruik van Configuratie-1 zonder vloerverwarming.
Configuratie [6]: als de woning radiatoren heeft en een stooklijn van 75⚬C (en dus géén vloerverwarming),
dan verbruikt de warmtepomp ruim 5300 kWu stroom. Als blijkt dat je van daaruit over kunt gaan naar Configuratie [3] (vloerverwarming en vloer met
Rc van 1 [m2K/W], waarbij ook de stooklijn kan dalen van 75⚬C naar 55⚬C), dan bespaar je
ruim 700 kWu stroom.
Valkuil 1:
Vloerverwarming aanleggen bespaart alléén als de stooklijn voor de gehéle centrale verwarming omlaag kan.
Als andere delen van de centrale verwarming dezelfde (hogere) stooklijn nodig hebben, verbruikt aanleg van vloerverwarming niet
minder maar méér stroom.
Valkuil 2:
Door de hogere temperatuur van de vloer zorgt vloerverwarming voor extra energie verlies naar de grond en dus voor extra
stroomverbruik van de warmtepomp. Daarom is het van belang de vloer zo goed als mogelijk te isoleren en geen vloerverwarming
aan te leggen op een ongeïsoleerde vloer.
Er zijn honderden warmtepompen van tientallen fabrikanten!
1 eerst onafhankelijk berekenen. 2 dan beste warmtepomp(en) kiezen. 3 dan geschikte installateur(s) bellen.
Bereken nu gratis binnen 5 minuten jouw hoogste besparing!
Wil je weten:
* of de centrale verwarming in jouw woning ook geschikt is voor een warmtepomp?
* of een warmtepomp voor jou rendabel is?
* welke warmtepomp het meest geschikt is voor jouw woning?
Ga direct door naar de
berekeningen.