Heb jij ook last van een hoge energierekening?

Handleiding om te verduurzamen in 8 stappen.

Investeren met een hoog financieel rendement.

De hoge energieprijzen van 2022 hebben veel mensen geraakt. Na het verlopen van het oude energiecontract blijkt dat de maandelijkse energierekeningen vaak verdubbelen of zelfs verdrievoudigen. Voor veel mensen een reden om structureel de energiekosten te willen verlagen. Als je gaat verduurzamen kun je onderstaande doelen vaak allemaal verwezenlijken:
* Verduurzamen om direct je maandelijkse kosten te verlagen.
* Verduurzamen om financieel rendement te maken op je investering.
* Verduurzamen voor het klimaat.
* Verduurzamen om niet afhankelijk te zijn van autocratische regimes (zoals Rusland, Qatar en Saudi-Arabië) en om deze dus ook niet financieel te blijven ondersteunen.

In de meeste woningen kun je bovenstaande doelen binnen enkele maanden bereiken. Dus waarom uitstellen, als je er vandaag mee kunt beginnen? Hopelijk kunnen we met dit stappenplan eventuele obstakels wegnemen.

Inleiding overslaan?
Ga direct naar het stappenplan.
Of ga direct naar de berekeningen.

Inleiding - energieverbruik van je woning:

Je woning verwarmen kost gas, dat je verstookt in een CV-ketel. Stroom wordt opgewekt in met name gas gestookte electriciteitscentrales en maar ook steeds meer door zonnepanelen en windmolens. De overheid rekent in de NTA8800 met een opwekkingsrendement van 69 %. Met 1 m³ gas wek je dan 6,2 kWu stroom op. Om het totale energie- en gasverbruik van een woning inzichtelijk te maken gebruiken we een voorbeeldwoning. Onze voorbeeldwoning verbruikt 1500 m³ gas via de CV-ketel en verbruikt 3400 kWu stroom. De 3400 kWu stroom wordt opgewekt met 3400 kWu / 6,2 kWu/m³ = 548 m³ gas.



De voorbeeldwoning verbruikt dus:
* 1500m³ gas voor verwarmen
* 548 m³ gas in de energiecentrale voor het opwekken van de stroom
* Totaal 2048 m³ gas.
Het aandeel van verwarmen is 1500 m³ / 2048 m³ = 73%. Verreweg de grootste kosten in de energierekening zijn dan ook die van verwarmen.

Als we willen verduurzamen moeten we dus vooral kijken naar het grootste aandeel, en dat is meestal verwarmen.

Inleiding - maatregelen om te verduurzamen:

Er zijn drie belangrijke groepen maatregelen om een bestaande woning binnen enkele maanden (volledig) te verduurzamen:

A: Warmteverlies van de woning beperken.
Dat is met name het isoleren van de schil van je woning. Stel de voorbeeldwoning die 1500 m³ gas verbruikt kan nog extra geïsoleerd worden, (een deel van) het dak, (een deel van) de vloer, (een deel van) de muren. Als de woning nog niet goed geïsoleerd was, kun je het energieverlies van de woning vaak met enkele tientallen procenten verminderen. Stel na isolatie verbruikt onze voorbeeldwoning nog 1050 m³ gas.



De woning verbruikt dan dus:
* 1050 m³ gas voor verwarmen
* 548 m³ gas in de elektriciteitscentrale voor stroom
* Totaal 1598 m³ gas.
We zijn dus van 2048 m³ gas naar 1598 m³ gas gegaan, een vermindering van 22%.

B: Woning verwarmen met duurzame energie in plaats van met gas.
In de buitenlucht zit heel veel energie, ook als het buiten streng vriest. De energie in de buitenlucht kun je eruit halen met een (lucht-water) warmtepomp. De voorbeeldwoning gebruikt na isolatie nog 1050 m³ gas voor verwarmen en dat komt overeen met 1050 m³gas * 9 kWu/m³gas = 9450 kWu energie. Deze energie kun je opwekken met een (lucht-water) warmtepomp. Een moderne warmtepomp kan in het Nederlandse klimaat en met een stooklijn van 50 graden een rendement over een heel stookseizoen halen van 400% (dat wil zeggen dat de warmtepomp 1 kWu stroom verbruikt om 4 kWu warmte op te wekken). De voorbeeldwoning verbruikt dan zelf geen gas meer maar wel nog 9450 kWu /400% = 2363 kWu extra stroom.



In totaal gebruikt de voorbeeldwoning dan nog:
* 0 m³ gas voor verwarmen.
* 3400 kWu + 2363 kWu = 5763 kWu stroom.
* 930 m³gas (5763 kWu / 6,2 kWu/m³gas) in de energiecentrale voor stroom.
We zijn van 2048 m³ gas naar 930 m³ gas gegaan, een vermindering van 54%.

C: Gebruik duurzame opgewekte stroom.
Dat is met name het gebruiken van windenergie en zonne-energie. Je kunt een energiecontract afsluiten voor groene stroom. Dan woon je 100% duurzaam. Je kunt ook ook een aandeel kopen in een windmolen. Ook dan woon je 100% duurzaam. Je maandelijkse kosten zijn dan voor een lange periode constant.



Je kunt ook zonnepanelen nemen. Om de 5763 kWu stroom van de voorbeeldwoning op te wekken heb je ongeveer 16 panelen nodig. In totaal gebruikt de voorbeeldwoning dan nog:
* 0 m³ gas voor verwarmen.
* 0 kWu stroom (5763 kWu stroom nodig en 5763 kWu wordt zelf opgewekt).
* De energiecentrale zal over een jaar 5763 kWu / 6,2 kWu/m³gas is 930 m³ minder gas verbruiken.
De voorbeeldwoning is nu 100% duurzaam, een zogenaamde Nul Op de Meter woning. Als je in zonnepanelen investeert in 2022 of 2023 dan ga je de investering zeker terugverdienen. Hoeveel financieel rendement je uiteindelijk zult maken is echter onzeker. Daarover meer in STAP-7 van ons stappenplan.

Wat voor de voorbeeldwoning geldt, is bij de meeste bestaande woningen in Nederland het geval: het levert een hoog wooncomfort, is technisch haalbaar, financieel aantrekkelijk. Op deze site berekenen we jouw woning technisch en financieel. Het geeft zekerheid dat je een oplossing krijgt die ook werkt voor jouw woning. En het geeft je financieel inzicht in de investering, de besparingen, terugverdientijden en financiële rendementen. Het geeft ook houvast bij het kiezen van een leverancier. En het zorgt er voor dat je geen onnodige uitgaven gaat doen die zich ook niet terugverdienen.

Onderstaand het stappenplan om je woning te verduurzamen:

STAP-1: Bekijk het verduurzamingsproject als een investering.
STAP-2: Kijk of de woning nog redelijkerwijs extra is te isoleren.
STAP-3: Bepaal hoe geschikt je centrale verwarming is voor een warmtepomp.
STAP-4: Selecteer één of meer warmtepompen en bereken het verbruik
STAP-5: Inventarisatie van de locatie van de warmtepomp en het buffervat.
STAP-6: Bepaal de geschikte warmtapwatervoorziening.
STAP-7: Mogelijkheden voor groene stroom.
STAP-8: Uitbesteden aan gekwalificeerde uitvoerders.

Je kunt de berekeningen in onderstaande stappen allemaal zelf uitvoeren. Dat kost enige verdieping en tijd, maar daar kom je wel uit.

Wil je snel alle resultaten? Ga nu naar berekeningen.


Veel succes.

STAP-1: Bekijk het verduurzamingsproject als een investering:

Je investeert geld. En daar maak je financieel rendement mee. Bekijk het dus niet als kosten. Je gaat het pas doen als je zeker weet dat je het geïnvesteerde geld terugverdient en dat je er ook een financieel rendement mee maakt. Dat financiële rendement } maak je met structurele besparingen op je energierekening.


Je kunt voor de investering eigen geld gebruiken dat je gedurende de terugverdienperiode niet nodig hebt. Op de bank krijg je bijna geen rente en wellicht moet je ook nog belasting betalen. Als je het rendement van een goed gekozen duurzaamheidsinvestering uitdrukt in rente op spaargeld, dan is dat vaak tussen de 5% en de 10%, afhankelijk van je energieprijzen. Als je geen geld hebt om zelf te investeren, zijn er vanuit de overheid duurzaamheidsleningen die je kunt gebruiken voor deze investeringen. Daar betaal je een lage rente voor (in mei 2022 was dat 1,6%, kijk hier voor de actuele tarieven. Financieel dus heel aantrekkelijk. Daarnaast verhoogt de verduurzaming de waarde van de woning.

We gaan dus nu op zoek naar de duurzaamheidsinvesteringen met het hoogste financiële rendement.

STAP-2: Kijk of de woning nog redelijkerwijs extra is te isoleren:

Vraag: Moet ik nog extra isoleren?
Antwoord: Isoleer matig, slecht of nog niet geïsoleerde delen die makkelijk te isoleren zijn. Ze kunnen een groot verschil maken als je ook een warmtepomp overweegt. Zijn er nog te isoleren spouwmuren? Kun je de vloer vanuit de kruipruimte isoleren? Heb je nog grote ramen met enkel glas? Is je (plat-) dak, zolder of vliering nog niet geïsoleerd?

Er staat hierboven nadrukkelijk redelijkerwijs. Je hebt je woning wellicht al gedeeltelijk (na-)geïsoleerd. Kijk of er nog delen van de schil van de woning zijn die matig, slecht of nog niet geïsoleerd zijn en die wel nog makkelijk te isoleren zijn. Zijn er nog te isoleren spouwmuren? Kun je de vloer vanuit de kruipruimte isoleren? Heb je nog grote ramen met enkel glas? Is je (plat-) dak, zolder of vliering nog niet geïsoleerd?



Waarom eerst isoleren als het redelijkerwijs kan:
* Een lager energieverbruik en dus ook lagere maandlasten.
* Een zeer lange levensduur.
* Vaak het hoogst en langst renderend financiëel rendement.
* Omdat de woning minder vermogen nodig heeft om verwarmd te worden:
   [ I ] zullen de investeringskosten voor een warmtepomp lager zijn.
   [ II ] kan het water van de centrale verwarming (de stooklijn) op een lagere temperatuur ingesteld worden, waardoor de warmtepomp een hoger energetisch rendement haalt, en dus minder stroom verbruikt.

Nodig isolatiebedrijven en/of dakdekkers en/of glasbedrijven uit en vraag naar de mogelijkheden om nog extra te isoleren, hoeveel vierkante meters, de kosten, en hoe goed het isolatiemateriaal isoleert (de zogenoemde warmteweerstand of R waarde, in [m²K/W]. Een hogere R-waarde is beter. Voor ramen specificeert men de U waarde (warmtedoorgangscoëfficiënt, het omgekeerde van de R-waarde, dus lager is beter).

Er is een eenvoudige vuistregel waarmee je kunt uitrekenen of het financieel aantrekkelijk is om een isolatie wel of niet door te voeren.
Voor matig, slecht of niet geïsoleerde delen van de woning geldt dat je per vierkante meter die je isoleert minstens 3,67 m³ gas bespaart per jaar.
* Met een gasprijs van € 1,00 per m³gas bespaar je ten minste 3,67 * 1,0 = € 3,67 per jaar per m².
* Met een gasprijs van € 1,50 per m³gas bespaar je ten minste 3,67 * 1,5 = € 5.50 per jaar per m².
* Met een gasprijs van € 2,00 per m³gas bespaar je ten minste 3,67 * 2,0 = € 7.33 per jaar per m².
* Met een gasprijs van € 2,50 per m³gas bespaar je ten minste 3,67 * 2,5 = € 9,16 per jaar per m².

Isoleren kost meestal onder de € 25 per m² (als je het laat uitvoeren en na aftrek van subsidie). Als je het zelf doet is het aanmerkelijk goedkoper. Je kunt aan de hand van de offertes dus makkelijk uitrekenen hoe snel je de investering gaat terugverdienen en hoeveel je daarna elk jaar gaat verdienen.

Wil je weten hoe we aan deze vuistregel komen, lees dan verder, anders kun je direct verdergaan naar STAP-3

Vuistregel opbrengst isolatie:

1. Graaduren:
Om de vuistregel te berekenen gebruiken we graaduren. Wat is één graaduur? Als je gedurende één uur één graad moet verwarmen, is dat één graaduur. Als je gedurende één uur 10 graden moet verwarmen zijn dat 10 graaduren. Als je gedurende 10 uur één graad moet verwarmen zijn dat ook 10 graaduren. A;s je gedurende 10 uur 10 graden moet verwarmen zijn dat 100 graaduren.
Het Nederlandse klimaat kent gemiddeld ongeveer 50.000 graaduren per jaar.

2. Warmtegeleiding:
De andere factor die we gebruiken is warmtegeleiding. Warmtegeleiding is het omgekeerde van warmteweerstand. Als het deel dat je wil (laten) isoleren niet of slecht geïsoleerd is, dan heeft de constructie een lage warmteweerstand (Rc). Een niet geïsoleerde spouwmuur heeft een Rc van 0,4 [m²K/W]) oftewel een warmtegeleiding van 1 / 0,4 = 2,5 [W/Km²]. Als je isoleert dan verhoog je de warmteweerstand Rc van de constructie, oftewel je verlaagt de warmtegeleiding. Als je een 6 cm spouw isoleert dan verbeterd de warmteweerstand van de constructie Rc naar 1,7 [m²K/W] (spouwmuurisolatie). Als je vloer of dakdelen isoleert ga je vaak naar Rc waarden van 3,5 [m²K/W] of nog hoger.

* Als Rc oud = 0,4 [m²K/W] en Rc nieuw = 1.7 [m²K/W] dan vermindert de warmtegeleiding:
van 1/0,4 [m²K/W] = 2,5 [W/m²K] naar 1/1,7 [m²K/W] = 0,59 [W/m²K]
een verlaging van 2,5 [W/Km²] - 0,59 [W/Km²] = 1,91 [W/Km²].

* Als Rc oud = 0,8 [m²K/W] en Rc nieuw = 1.7 [m²K/W] dan vermindert de warmtegeleiding:
van 1/0,8 [m²K/W] = 1,25 [W/m²K] naar 1/1,7 [m²K/W] = 0,59 [W/m²K]
een verlaging van 1,25 [W/m²K] - 0,59 [W/m²K] = 0,66 [W/m²K].

* Als Rc oud = 1.0 [m²K/W] en Rc nieuw = 3.0 [m²K/W] dan vermindert de warmtegeleiding:
van 1/1.0 [m²K/W] = 1.0 [W/m²K] naar 1/3 [m²K/W] = 0,33 [W/m²K]
een verlaging van 1.0 [W/Km²] - 0,33 [W/Km²] = 0,67 [W/Km²].

Je kunt zeggen dat je de warmtegeleiding van een matig, slecht of niet geïsoleerd deel van de woning met 0,66 [W/m²K] verlaagt, en vaak met meer.

3. Berekening van de besparing per m² isolatie:
Bij 50.000 graaduren per jaar bespaar je dan minimaal 50.000 graaduren [K u] * 0,66 [W/K m²] = 33000 [Watt uren/m²] = 33 [kWu/m²]. In één m³ gas zit 9 kWu energie.
Voor 33 [kWu/m²] heb je 33 [kWu/m²] / 9 [(kWu/m³gas] = 3,67 [m³gas/m²] nodig.

Door een matig-, slecht- of nietgeIsoleerd deel van de schil van de woning te isoleren bespaar je dus
minimaal 3,67 m³ gas per m² isolatie.

Vuistregel vermogen warmtepomp:

Vraag: Hoeveel vermogen moet de warmtepomp hebben?
Antwoord: Het benodigde vermogen van de warmtepomp kun je eenvoudig zelf uitrekenen. Neem je jaarlijks gas verbruik in m³ en vermenigvuldig dat getal met 4. Je krijgt dan het benodigde vermogen in Watts.
Dus bij een jaarverbruik van 1600 m³ gas heb je een warmtepomp nodig die 4x1600 = 6400 Watt kan leveren bij strenge vorst.

STAP-3: Bepaal hoe geschikt je centrale verwarming is voor een warmtepomp:

De centrale verwarming is zondermeer geschikt voor een warmtepomp als de centrale verwarming de woning bij -10^⚬C buitentemperatuur warm kan houden met een aanvoertemperatuur van het CV water van 60^⚬C of lager.

Een warmtepomp is efficiënter als het verschil tussen de buitentemperatuur en de temperatuur van het CV-water kleiner is. Als het buiten minder koud is, bijvoorbeeld 0^⚬C, dan mag de temperatuur van het CV water lager, want de centrale verwarming hoeft minder warmte af te staan aan de woning. Een lagere temperatuur van het CV-water betekent dat de warmtepomp efficiënter kan werken en dus minder stroom verbruikt. Daarom heeft een warmtepomp een stooklijn.

Stooklijn:
Om voldoende energie aan de woning te kunnen afstaan, heeft de centrale verwarming bij strenge vorst een hogere watertemperatuur nodig dan wanneer het buiten 10 graden is. De relatie tussen de buitentemperatuur en de daarbij benodigde watertemperatuur voor de centrale verwarming noemt men de stooklijn. Als de warmtepomp de watertemperatuur maakt volgens de stooklijn, is hij dan ook het meest efficiënt. We gaan zometeen meten wat de stooklijn van jouw woning met jouw centrale verwarming is. En samen met de ligging van de woning in Nederland en het warmteverlies van de woning rekenen we voor elke warmtepomp uit hoeveel je warmtepomp per jaar gaat verbruiken.

Als voorbeeld, een woning in midden Nederland, die 1500 m³ gas per jaar verbruikt voor verwarmen, en die volledig van het gas af gaat, met een NEFIT-BOSCH Enviline 7.0 monoblock warmtepomp, die warm water maakt voor de CV alsook voor het hete tapwater.

Als de stooklijn bij -10 graden Celsius buitentemparatuur een CV-water temperatuur nodig heeft van:
* 70 graden, is de SCOP ~3,1, en het jaarlijks stroomverbruik ~4300 kWu
* 65 graden, is de SCOP ~3,5, en het jaarlijks stroomverbruik ~3800 kWu
* 60 graden, is de SCOP ~3,9, en het jaarlijks stroomverbruik ~3500 kWu
* 55 graden, is de SCOP ~4,2, en het jaarlijks stroomverbruik ~3200 kWu
* 50 graden, is de SCOP ~4,6, en het jaarlijks stroomverbruik ~2900 kWu
* 45 graden, is de SCOP ~4,9, en het jaarlijks stroomverbruik ~2700 kWu
* 40 graden, is de SCOP ~5,3, en het jaarlijks stroomverbruik ~2500 kWu
* 35 graden, is de SCOP ~5,6, en het jaarlijks stroomverbruik ~2400 kWu

Merk op, dat de stap van 70 graden naar 60 graden een veel groter verschil maakt in het stroomverbruik van de warmtepomp dan een stap van 45 naar 35 graden. Als jouw woning in het verleden al extra is geïsoleerd, dan is daardoor de stooklijn ook al omlaag gegaan, omdat de verwarming bij -10 graden minder energie aan de woning hoeft af te staan.
Als uit STAP-2 blijkt dat jouw woning nog redelijkerwijs extra geïsoleerd kan worden dan zal de stooklijn dalen en door een hogere efficiëentie van de warmtepomp het stroomverbruik van de warmtepomp nog verder dalen.

We gaan nu bepalen:

• [B01] de verlieswaarde van de woning, in [W/^⚬C]
• [B02] optioneel: de verlieswaarde van de woning na isoleren, in [W/^⚬C]
• [B03] het benodigde vermogen van de warmtepomp installatie, in [W]
• [B04] het vermogen van de Centrale Verwarming, in [W/^⚬C]
• [B05] de stooklijn waarop de warmtepomp moet worden ingesteld.

Om [B04] te kunnen bepalen, meten we hoeveel energie jouw centrale verwarming afgeeft aan de woning bij een CV-water temperatuur van 50^⚬C. Nog even dit, om de meting beter te duiden.

LET OP-1:
Bij de meting wordt gemeten hoeveel energie je centrale verwarming bij een watertemperatuur van 50^⚬C kan afgeven aan je woning. Het doet er voor de meting NIET toe of het buiten vriest of dat het buiten 22 graden is, zolang de temperatuur in de woning maar tussen de 17 en 23 graden is.

LET OP-2:
Bij de meting, meten we NIET hoeveel de woning in temperatuur stijgt gedurende de meting. Dat gebeurt namelijk niet of nauwelijks. We meten uitsluitend hoeveel energie de centrale verwarming afstaat aan de woning.

LET OP-3:
Voer deze meting NIET uit als de Maximale Temperatuur van het CV water ingesteld staat op een temperatuur lager dan 50 ^⚬C. Overleg dan eerst met je installateur.

Ga nu naar warmtepomp berekeningen, bereken [B01] t/m [B05], en kom daarna terug om verder te gaan met STAP-4.

STAP-4: Selecteer één of meer warmtepompen en bereken het verbruik:

Selecteer een warmtepomp uit De beste warmtepompen waarvan:

• Pmax bij -7C minimaal 0,8 x het in STAP-3 berekende vermogen [B03] is.
• Tmax bij -7C hoger ligt dan de in [B05] uitgerekende stooklijn.

Bereken vervolgens het vebruik volgens [B06] verbruik berekenen.

Op basis van het verbruik kun je de besparing uitrekenen. Hoe er rekening mee dat als je van het gas af gaat, je ook bespaart op de aansluitkosten van het gas en onderhoud en afschrijving van de CV ketel. Bij een HYBRIDE oplossing blijf je die vaste kosten betalen.

Is de besparing niet of onvoldoende positief, dan kan dat komen door een van onderstaande redenen:
* Je hebt een (zeer) laag gasverbruik (kleiner dan 800 m³ gas per jaar). Omdat het financiële rendement moet komen uit de besparingen van gasverbruik, valt er alleen maar voldoende te besparen bij een zeer hoge gasprijs.
* De stooklijn van je verwarming ligt hoog. De warmtepomp moet het CV-water dan zo warm stoken dat hij minder efficiënt werkt waardoor je ook minder bespaart. Kijk dan naar deze eenvoudige opties en herhaal de meting in STAP-2.
* De gekozen warmtepomp is niet efficiënt bij de betreffende stooklijn. Kies dan een warmtepomp uit de lijst met een hogere SCOP55 en/of een hogere TMax.

Opties om de stooklijn verder te verlagen:

Bij radiatoren:
* Draai de radiatoren van de CV helemaal open.
* Ontlucht de radiatoren van de CV.
* Zet de circulatiepomp van het CV-water op de hoogste stand.
* Plaats radiator ventilatoren, die zorgen voor versnelde afgifte van de warmte.
* Laat een installateur kijken of de circulatiepomp nog goed functioneert en laat anders een zwaardere installeren.
* Als je dunne leidingen hebt van de CV, kun je met de installateur overleggen om deze geheel of gedeeltelijk te vervangen voor dikkere leidingen.
* Als al het bovenstaande onvoldoende oplevert kun je met een installateur de mogelijkheden voor lage temperatuur radiatoren overwegen.

Bij vloerverwarming:
* Zet de toevoer naar de vloerverwarming volledig open.
* Zet de thermostaten in de leidingen van de vloerverwarming hoger.
* Zet de pomp van de vloerverwarming hoger.

Bij indirect gestookte luchtverwarmers:
* Ontlucht het CV-water.
* Stel de uitblaastemperatuur in op 38 graden.
* Stel de luchthoeveelheid in op maximaal.

Mocht je een renovatie overwegen en vloerverwarming willen aanleggen, let dan goed op dat de ondergrond heel goed geïsoleerd wordt, met een R waarde van minstens 3 maar liefst 5 of hoger. Anders krijg je wel een goede stooklijn maar verspil je teveel energie de grond in.

We gaan er nu vanuit dat je onder de resultaten één of meerdere varianten hebt gevonden die financieel aantrekkelijk zijn.

STAP-5: Inventarisatie van de locatie van de warmtepomp en het buffervat en van de benodigde stroomaansluiting:

De plaats van de warmtepomp:
Vergelijk de buitenunit van een warmtepomp met die van een wat grotere airco. Kies je voor een monoblock warmtepomp, dan heb je alléén een buitenunit en geen binnenunit. Uit een monoblock warmtepomp komt rechtstreeks warm CV-water. De buitenunit kan buiten op de grond staan, op een plat dak staan, of aan de muur hangen. Je zet hem bij voorkeur met de rug tegen een muur, op ongeveer een halve meter van de muur (en met een vrije ruimte aan de voorkant van minstens één meter). Daardoor kun je de leiding met het warme CV-water snel het huis invoeren, waardoor er geen onnodige verliezen ontstaan.
Net als een airco, maakt een warmtepomp geluid. Je plaatst hem bij voorkeur dus niet in de buurt van een slaapkamerraam, niet van jou en zeker niet van de buren. Er zijn wettelijke eisen aan het geluid naar de buren. Daarvoor moeten maatregelen getroffen worden. Kijk hier welke maatregelen je moet treffen zodat er geen geluidshinder ontstaat naar de buren en naar de eigen woning.
Plaats hem bij voorkeur niet te ver weg van de bestaande CV-ketel. Daar komen namelijk alle leidingen samen. Als de afstand toch groot is, zorg dan voor heel goede isolatie van de leidingen tussen de warmtepomp en de rest van de Centrale Verwarming.

Tip:
Moet de warmtepomp toch op een plaats komen waar hij voor geluidsoverlast kan zorgen? Zorg dan voor een geluiddempende omkasting.

De plaats van het buffervat:
Het buffervat sluit je enerzijds aan op de leidingen van de centrale verwarming, en anderzijds op de warmtepomp. Afhankelijk van de grootte van de warmtepomp, heb je een groter of een kleiner buffervat nodig. Op de locatie waar de CV-ketel staat is vaak plaats voor het buffervat. In ‘ontwerp gegevens’ staat de minimale inhoud van het buffervat. Als je plaats hebt, kies dan een groter buffervat, bij voorkeur 2 keer zo groot.

Let op:
Het buffervat is iets anders dan een boiler. Een buffervat is enkel en alléén voor de centrale verwarming. Een boiler is enkel en alléén voor warm tapwater.

De stroomaansluitingen:
De meeste woningen hebben een elektriciteitsaansluiting van 1x40A of 3x25A. Warmtepompen van meer dan 12 kW hebben doorgaans een 3 fase aansluiting nodig. En dus heb je een 3x25A aansluiting nodig. Met een warmtepomp onder de 6 kW volstaat doorgaans de 1x40A aansluiting. Zit je warmtepomp tussen de 6 en 12 kW, dan is het toch veilig om je aansluiting te laten verzwaren naar 3x25A. Je betaalt wel voor de wijzigingen in de meterkast, maar je maandelijkse kosten blijven hetzelfde.
Mocht je een eigen laadpaal hebben, of in de toekomst overwegen, ga dan direct voor een 3x25A aansluiting. Een laadpaal zal vaak met 3x16A laden (dat is 11 kW). En die 3x16A wordt tijdens het laden wel continu afgenomen. Om te voorkomen dat de warmtepomp samen met je laadpaal de 3x25A overschrijdt is het dan verstandig om de laadpaal load balancing toe te passen. Je laadpaal zal dan nooit méér stroom verbruiken dan binnen jouw aansluiting van 3x25A beschikbaar is. Het kan dan dus gebeuren dat je auto even minder laadstroom krijgt wanneer je (elektrisch) aan het koken bent en je warmtepomp aanslaat. Je hebt daar doorgaans geen last van, het is een mooie technische oplossing die voorkomt dat je je elektrische aansluiting moet laten verzwaren. Heb je toch een nog zwaardere aansluiting nodig, dan heb je wellicht een aansluiting van 3x35A of nog hoger nodig, maar dan ga je ook fors meer betalen aan de maandelijkse aansluitkosten, namelijk € 1050 per jaar in plaats van € 275 per jaar (prijspeil 2022). Zolang dit niet echt nodig is moet je dat dus zeker niet doen.

STAP-6: Bepaal de geschikte warmtapwatervoorziening:

Je kunt warm tapwater op vijf verschillende manieren maken:

Oplossing-1: Warm tapwater wordt gemaakt door een warmtepompboiler:
Dit is een boiler met een ingebouwde warmtepomp. De ingebouwde warmtepomp zuigt lucht aan uit de woning (of haalt die lucht van buiten), en onttrekt daaraan de energie om het tapwater mee te verwarmen. De afgekoelde lucht wordt naar buiten afgevoerd. Je plaatst een warmtepompboiler bij voorkeur in een garage, een grote berging, in een kelder of een andere overige ruimte. Je plaatst een warmtepompboiler bij voorkeur niet in het woongedeelte van de woning. Hij maakt namelijk geluid, en hij onttrekt warmte uit dat deel van de woning.

Voordelen:
+ Je kunt volledig van het gas af.
+ Alle vaste kosten voor gas verdwijnen, zoals aansluitkosten, onderhoudskosten en afschrijving van de CV-ketel.
+ Volledig gescheiden van het verwarmingssysteem, dus geen ook geen negatieve onderlinge invloeden.
+ Relatief lage investering in een warmtepompboiler, o.a. door subsidie.
+ Flexibele plaatsingsmogelijkheden.
+ Relatief lage elektriciteitskosten voor aanmaak warm tapwater.

Nadelen:
- Een warmtepompboiler heeft elke twee jaar onderhoud nodig.
- In vergelijking met een CV-ketel heb je extra plaats nodig.
- Een warmtepompboiler maakt geluid.

Als je de ruimte hebt, heeft deze oplossing vaak de voorkeur.

Oplossing-2: Warm tapwater wordt gemaakt en opgeslagen in een indirect gestookte boiler:
Deze boiler wordt verwarmd via een spiraal waar heet water doorheen loopt dat gemaakt wordt door dezelfde warmtepomp die ook de woning verwarmt. Je plaatst deze indirect gestookte boiler bij voorkeur naast het buffervat van de warmtepomp.

Voordelen:
+ Je kunt volledig van het gas af.
+ Alle vaste kosten voor gas verdwijnen, zoals aansluitkosten, onderhoudskosten en afschrijving van de CV-ketel.
+ Relatief lage investering in een indirect gestookt boilervat.
+ Relatief lage elektriciteitskosten voor aanmaak warm tapwater.
+ Stil.

Nadelen:
- Je hebt plaats nodig naast het buffervat voor de indirect gestookte boiler.
- De warmtepomp krijgt elke dag voor opwarmen tapwater extra start-stops van de compressor (compressors slijten door start-stops).
- Op het moment dat de warmtepomp warm tapwater maakt voor het boilervat, is hij niet bezig met het op temperatuur houden van het buffervat.

Je kunt de laatste twee nadelen verkleinen door:
* Een wat groter buffervat te kiezen (minstens 20 liter per kW van de warmtepomp)
* Een wat grotere indirect gestookte boiler te plaatsen. Voor 4 personen kies je een 200 liter boiler. Voor 6 personen een 300 liter boiler.

Als oplossing-1 qua plaatsing niet kan maar oplossing-2 wel, dan heeft deze oplossing vaak de voorkeur.

Oplossing-3: Warm tapwater wordt gemaakt door een elektrische boiler:
Dit is een boiler met een ingebouwd elektrisch verwarmingselement.

Voordelen:
+ Je kunt volledig van het gas af.
+ Alle vaste kosten voor gas verdwijnen, zoals aansluitkosten, onderhoudskosten en afschrijving van de CV-ketel.
+ Volledig gescheiden van het verwarmingssysteem, dus geen negatieve onderlinge invloeden.
+ Relatief lage investering in een elektrisch verwarmd boilervat.
+ Flexibele plaatsingsmogelijkheden.
+ Stil.

Nadelen:
- Hogere kosten voor aanmaak warm tapwater.
- In vergelijking met een CV-ketel heb je extra plaats nodig.

Als oplossingen 1 en 2 qua plaatsing niet kunnen maar deze oplossing wel, dan heeft deze oplossing vaak de voorkeur boven oplossing-4, behoud van de CV-ketel.
Voor warm tapwater bereiding gebruikt een huishouden gemiddeld 80 m³ gas per persoon per jaar. Dat komt overeen met 720 kWu per persoon per jaar. Bij een stroomprijs van 50 cent per kWu en een gasprijs van 250 cent per m³ gas, ben je voor de elektrische boiler € 360,- per persoon per jaar kwijt en voor het gasverbruik € 200,- per persoon per jaar. Echter, bij het gasverbruik komen nog alle vastrecht kosten plus afschrijving CV-ketel, plus onderhoudskosten van de CV-ketel. Dat allemaal samen maakt dat voor kleine gezinnen de elektrische boiler nog altijd goedkoper en eenvoudiger is dan de CV-ketel. Een groot gezin kan dan beter de CV-ketel behouden.

Oplossing-4: Warm tapwater wordt gemaakt door de gasgestookte CV-ketel te behouden:
De bestaande CV-ketel laat je gewoon hangen en hij blijft aangesloten op de warmwaterleiding.
Voordelen:
+ Geen extra plaats nodig.
+ Volledig gescheiden van het verwarmingssysteem, dus geen negatieve invloeden.

Nadelen:
- Duur. Je blijft de vastrechtkosten van gas betalen. Je blijft onderhoudskosten van de CV-ketel betalen. Je CV-ketel blijft afschrijven en op termijn moet je de CV-ketel weer een keer laten vervangen. En uiteraard betaal je voor het verbruikte gas.
- Niet duurzaam. Je kunt niet van het gas af (maar uiteindelijk moet je toch een keer van het gas af).

Deze oplossing heeft de voorkeur als er geen plaats is voor een warmtepompboiler of een indirectgestookte boiler. Hij heeft ook de voorkeur boven een elektrische boiler als je een groot gezin hebt.

Oplossing-5: Warm tapwater wordt gemaakt met een doorstroomverwarmer:
Dit klein elektrisch apparaat maakt, net als een CV-ketel, direct warm water, zonder dat er opslag in een boiler nodig is. In plaats van op gas werkt deze echter op krachtstroom. Je hebt daarvoor een 3x35 Ampere woning aansluiting nodig.


Voordelen:
+ Je kunt volledig van het gas af.
+ Alle vaste kosten voor gas verdwijnen, zoals aansluitkosten, onderhoudskosten en afschrijving van de CV-ketel.
+ Volledig gescheiden van het verwarmingssysteem, dus geen negatieve onderlinge invloeden.
+ Relatief lage investering.
+ Klein apparaat met zeer flexibele plaatsingsmogelijkheden.
+ Stil.

Nadelen:
- Hogere kosten voor aanmaak warm tapwater.
- Je hebt een 3x35 Ampere woning aansluiting nodig, waardoor de vastrechtkosten ten opzichte van een normale aansluiting omhoog gaan van € 275 per jaar naar € 1050 per jaar.

Je kiest voor deze opties als oplossing-1 en oplossing-2 niet kunnen en je toch al een 3x35 Ampere aansluiting nodig hebt. Of als je geen plaats hebt voor een boiler en toch volledig van het gas af wilt.

STAP-7: Mogelijkheden voor groene stroom:

De voorgaande stappen leiden ertoe dat de woning zelf geen (of nog maar nauwelijks) gas verstookt. We moeten er nu voor zorgen dat de stroom die de woning verbruikt groen is opgewekt. Heb je geen mogelijkheid om zelf groene stroom op te wekken dan kun je naar een leverancier van groene energie die garandeert dat het 100% groene energie is. Je gaat op dat deel dan wel geen financieel rendement meer maken.

Twee veel gestelde vragen vooraf: Vraag: Is het nog rendabel om zonnepanelen te plaatsen?"
Antwoord: Ook als de saldering is afgeschaft, blijft het financieel heel interessant zijn om zonnepanelen te plaatsen. Van belang is dat je:
(1) zoveel mogelijk panelen plaatst en
(2) een energieleverancier kiest met een hoge terugleververgoeding.

Vraag: Hoeveel zonnepanelen is zinvol?
Antwoord: Meer zonnepanelen is altijd zinvoller. Zeker als je een warmtepomp overweegt. Kies wel een energieleverancier (zoals Eneco) met een hoge terugleververgoeding.

Heb je de mogelijkheid voor zonnepanelen, dan kun je wel zelf groene stroom opwekken en daar mogelijk een financieel rendement mee maken. Als je in 2022 of 2023 zonnepanelen aanschaft zul je de panelen in enkele jaren tijd kunnen terugverdienen (met de hoge energieprijzen van 2022 vaak binnen 5 jaar). Echter, het financieel rendement dat je daarna gaat realiseren is onzeker, en hangt af van drie factoren:
1) Hoeveel van de opgewekte stroom je zelf direct verbruikt.
2) De terugleververgoeding.
3) Hoeveel je totaal opwekt ten opzichte van wat je totaal verbruikt.

1) Eigen directe verbruik: Hoeveel zelf opgewekte stroom je ook direct zelf kunt verbruiken.
Vuistregel:
* Als je in een jaar evenveel stroom opwekt als verbruikt (incl. verbruik van de warmtepomp) dan zul je ongeveer 20% van je zelf opgewekte stroom direct zelf verbruiken. Voor dat deel hoef je dus niet in te kopen, en bespaar je de volle leverprijs.
* Als de stroom die je in een jaar opwekt de helft is van de stroom die je verbruikt (incl. verbruik van de warmtepomp) dan zul je ongeveer 30% van je zelf opgewekte stroom direct zelf verbruiken.

2) Terugleververgoeding:
Vanaf 1 januari 2025 wordt de zogenaamde salderingsregeling afgebouwd en vanaf 2031 zal die regeling volledig zijn afgeschaft. Wat wil dat zeggen? De meeste stroom van zonnepanelen wordt opgewekt in de zomermaanden. Je hebt dan een overschot aan stroom en die stroom lever je terug aan de elektriciteitsmaatschappij. De meeste stroom heb je nodig in de wintermaanden, maar dan wekken de zonnepanelen niet voldoende energie op en moet je energie inkopen bij de elektriciteitsmaatschappij. De salderingsregeling betekent dat je het overschot mag verrekenen met het tekort. Die verrekening gaat dus verdwijnen. Dat zou niet heel erg zijn als je voor de teruglevering een goede prijs krijgt. Maar dat blijkt tot nu toe niet zo te zijn. De tarieven voor teruglevering liggen veel lager dan de tarieven waarvoor je de stroom zelf moet kopen.

Enkele voorbeelden:

Greenchoice: bij een één jaar contract, afgesloten in januari 2022 bij Greenchoice, betaal je 42 cent per kWu voor stroom die zij leveren, maar krijg je 8 cent per kWu voor de teruggeleverde energie.
Essent: de terugleververgoeding in 2022 bij Essent is 5,5 cent per kWu.
Eneco: dit is één van de leveranciers die terugleveren tegen dezelfde kWu prijs als waarvoor ze de stroom leveren, vaak wel minus de opslag voor duurzame energie (ODE), minus de energiebelasting en minus de BTW. Die leveranciers lijken wel een hogere leverprijs te hebben.

3) Hoeveel je opwekt ten opzichte van je totale verbuik:
Hieronder rekenen we voor de voorbeeldwoning de totale energiekosten na teruglevering uit. We doen dat bij een hoeveelheid opgewekte stroom van 0%, 50%, 100% en 150% van het totale stroomverbruik van de voorbeeldwoning. We doen dat bij twee verschillende energiecontracten (standaardcontracten in mei 2022 van Greenchoice en Eneco) en zonder saldering toe te passen.
* Eneco: levering € 0,79 per kWu, teruglevering € 0,55 per kWu.
* Greenchoice: levering € 0,58 per kWu, teruglevering € 0,08 per kWu.


Scenario: voorbeeldwoning met energiecontracten van mei 2022 maar ZONDER saldering.

Als de zonnepanelen minder dan de helft opwekken van het totale verbruik is Greenchoice goedkoper (€ 3343,- tegenover € 4553,- en € 2680,- tegenover € 2760,-).
Als de zonnepanelen meer dan de helft van het eigen verbruik opwekken dan is het contract van Eneco veel gunstiger. Als je 150% opwekt van je eigen verbruik ontvang je zelfs € 513,- van Eneco, waar je bij Greenchoice € 2003,- moet betalen, een verschil van € 2516,-.

Je kunt ook zeggen: als je minder dan de helft van je verbruik zelf opwekt dan verdien je door een relatief hoog eigen verbruik, en als je meer dan de helft van je verbruik zelf opwekt dan ben je om te verdienen aangewezen op een goed gekozen energiecontract.

Advies:

Laat in 2022 of in 2023 het maximale aantal zonnepanelen installeren dat past op jouw dak. Vermijdt daarbij wel de dakdelen waar langdurig schaduw staat. Als de panelen op het zuiden en/of oosten en/of westen liggen en er geen grote en langdurige schaduwplekken zijn, dan zul je de panelen hebben terugverdiend voor de salderingsregeling is afgeschaft. In die zin loop je dus geen financieel risico.

Als je (veel) meer opwekt dan je verbruikt:
Je woont dan Energiepositief. Je verdient de panelen terug voor de salderingsregeling volledig is afgeschaft. Kies energieleveranciers met contracten zoals Eneco, waarbij je wellicht wat meer betaalt voor de geleverde stroom, maar je krijgt nog altijd een redelijk hoge terugleververgoeding, waardoor de netto energiekosten toch op nul kunnen komen.
Let wel op: als je boven de 16 kW geïnstalleerd vermogen van de zonnepanelen komt, dan moet je de stroomaansluiting verzwaren van 3x25 Ampere naar 3x35 Ampere en gaan je vastrechtkosten omhoog van € 275,68 per jaar naar € 1048,87 per jaar.

Als je evenveel opwekt als je verbruikt:
Je woont dan in een Nul op de Meter woning. Je zult na de terugverdientermijn ook financieel rendement maken, maar hoeveel is onzeker. Het is van belang om vanaf 2025 de energieleveranciers goed met elkaar te vergelijken. Waarschijnlijk is het dan het meest gunstig om een energieleverancier te kiezen met contracten zoals Eneco, waarbij je wellicht wat meer voor de geleverde stroom betaalt, maar je krijgt nog altijd een redelijk hoge terugleververgoeding, waardoor de netto energiekosten ook na saldering laag zullen blijven.

Als je minder opwekt dan je verbruikt:
Als de zelf opgewekte stroom nog altijd een aanzienlijk deel is van je totale energieverbruik dan heb je een Bijna Energie Neutrale Woning. Je zult na de terugverdientermijn ook financieel rendement maken, maar hoeveel is onzeker. Voor het deel dat je opwekt en direct zelf verbruikt is het financieel rendement groot. Het is van belang om vanaf 2025 de energieleveranciers goed met elkaar te vergelijken. Is het voordeliger een energieleverancier te kiezen met een lage stroomprijs maar ook een lage terugleververgoeding, of is een energieleverancier voordeliger met een hoge stroomprijs maar ook een hoge terugleververgoeding?

Lees hier meer over terugleververgoeding berekenen.

STAP-8: Uitbesteden aan gekwalificeerde uitvoerders:

Je weet nu wat je wil. Nu is het zaak om het definitief te maken en het goed uit te besteden.

Isolatiewerkzaamheden:
Voor isolatiewerkzaamheden zijn er veel gekwalificeerde partijen in de markt. Als je het nog niet gedaan mocht hebben, vraag 2 of 3 partijen voor een offerte en nog eventuele extra uitleg en plan de uitvoering.

Warmtepomp en warmwatervoorziening:
Het is minder makkelijk om een ervaren uitvoerder voor de warmtepomp te vinden. Het is van belang dat de uitvoeder (ruime) ervaring heeft met de warmtepomp die hij bij jou gaat installeren. Heb je zelf een warmtepomp gekozen en zoek je een installateur die deze kan leveren en installeren, dan kun je de fabrikant vragen voor ervaren installateurs bij jou in de regio. Het kan ook zijn dat je zelf veel vertrouwen hebt in een installateur. Dan zal de keuze van de warmtepomp in het algemeen beperkt zijn tot één of twee merken waar die installateur ervaring mee heeft. Let dan wel goed op de efficiëntie van die warmtepomp, zodat je niet te veel extra stroom gaat verbruiken. Vaak werken uitvoerders van warmtepompen met onder-uitvoerders voor de aanleg van de stroomvoorziening en het aanleggen van het leidingwerk. Voor beiden zijn er veel ervaren onder-uitvoerders, vaak ZZP-ers.

Zonnepanelen:
Ook voor zonnepanelen zijn er veel ervaren uitvoerders. Vraag twee of drie offertes. Ze doen meestal eerst een offerte op afstand. Ze maken gebruik van sateliet foto's van je dak en kennen de ligging ten opzichte van het zuiden maar ook de schaduwplekken. Er zijn verschillende paneel formaten, je kunt ze horizontaal (landscape) of verticaal (portrait) leggen, en er zijn verschillen in hoeveel Watt een paneel heeft. Zorg dat je weet wat je maximale opbrengst per jaar zal zijn. Dan weet je ook of je een Energiepositieve woning, een Nul op de Meter woning of een Bijna Energie Neutrale Woning krijgt. Uiteindelijk komen ze (bijna) altijd een keer kijken om het plan definitief te maken en de offerte ook definitief te maken.

Succes met je verduurzamingsproject.
We stellen het op prijs als je je ervaringen en eventuele opmerkingen of vragen met ons deelt via mail.